Ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα του κυκλαδικού πολιτισμού.
Σύμφωνα με τους ντόπιους, η ενέργεια που εκπέμπει αυτό το νησί δημιουργεί αυτή την ευχάριστη διάθεση και ηρεμία που αναδύουν τα Κουφονήσια.
Η ιστορία της Κέρου.
Η ιστορία της Κέρου είναι αντιστρόφως ανάλογη με τη σημερινή εγκαταλελειμμένη και έρημη εικόνα.
Κατά την Πρωτοκυκλαδική περίοδο (3η χιλιετία π.Χ.) η Κέρος εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα του κυκλαδικού πολιτισμού. Μαζί με τον οικισμό και το νεκροταφείο της Χαλανδριανής της Σύρου καθόρισε την εξέλιξη της ώριμης φάσης του κυκλαδικού πολιτισμού, της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ (ΠΚ ΙΙ), η οποία χρονολογείται ανάμεσα στο 2800-2300 π.Χ. και είναι γνωστή στη διεθνή βιβλιογραφία με τον όρο «φάση Κέρου-Σύρου».
Τα φημισμένα ειδώλια («Αρπιστής», «Αυλητής», «Προπίνων») και η ποικιλία των μαρμάρινων και πήλινων σκευών και αντικειμένων που προέρχονται από θέσεις του νησιού (Κάβος Δασκαλειού, Κονάκια) αποδεικνύουν την κεντρική και καθοριστική θέση της Κέρου στην επικράτηση και διάδοση των χαρακτηριστικών του κυκλαδικού πολιτισμού.
Κατά τον Μεσαίωνα
Για τις επόμενες περιόδους δε γνωρίζουμε πολλά πράγματα, εκτός από το ότι το νησί μετά τους Περσικούς πολέμους εντάχθηκε στην Αθηναϊκή Συμμαχία, όπως τα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων, με το όνομα Κέρεια. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα η Κέρος, όπως και όλο το σύμπλεγμα των Μικρών Ανατολικών Κυκλάδων, αποτελούσε βάση και κρησφύγετο των πειρατών, με αποτέλεσμα η οικονομία και η ζωή των κατοίκων του να καθορίζεται από τις εξελίξεις της πειρατείας.
Σήμερα
Σήμερα, οι μόνες ενδείξεις ζωής πάνω στο νησί είναι κάποια καταλύματα στη θέση «Κονάκια» στο μέσο της βόρειας ακτής, για τους κτηνοτρόφους που εποχικά επισκέπτονται το νησί, καθώς και μικρά ξωκκλήσια (Κονάκια, Παναγίτσα). Ένα πολύ πρόχειρο οδικό δίκτυο από σχετικά βατούς και στενούς χωματόδρομους διασχίζει το κέντρο του νησιού και χρησιμοποιείται μόνο από τους κτηνοτρόφους. Επίσης στο Δασκαλιό έχει εντοπιστεί εκτεταμένος οχυρωμένος οικισμός της ίδιας εποχής.
Ο Θησαυρός της Κέρου
Η Κέρος, λόγω αυτού του πολιτιστικού της πλούτου έχει λεηλατηθεί επανειλημμένα κατά το παρελθόν από αρχαιοκάπηλους. Τέλος, από εκεί προέρχεται ο λεγόμενος «Θησαυρός της Κέρου», όπου παλαιότερα ανήκε στην συλλογή Ερλενμάγερ ενώ σήμερα, το μεγαλύτερο τμήμα του βρίσκεται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
Ανασκαφές
Συστηματικές ανασκαφές διενεργήθηκαν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία το 1963, το 1967. Ευρήματα από την Κέρο εκτίθενται στο Μουσείο της Νάξου. Την 10ετία του 2000 πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων είδαν το φως υπό τις έρευνες της ομάδας του αρχαιολόγου καθηγητή Colin Renfrew.
Αρχαιολογικές εκθέσεις από τα ευρήματα της Κέρου, πραγματοποιούνται στη μουσειακή αίθουσα που βρίσκεται στη κεντρική παραλία του νησιού μας.
Βραδιές με πανσέληνο
Μια σπάνια εμπειρία για κάθε επισκέπτη στο Κουφονήσι είναι οι βραδιές με πανσέληνο όπου η θέα της Κέρου μοιάζει με το περίγραμμα ξαπλωμένου ζευγαριού. Η γυναίκα έγκυος ξαπλωμένη με τελείως ξεκάθαρη τη φιγούρα της και ενωμένη κεφάλι με κεφάλι με τον άντρα, του οποίου η προτομή διακρίνεται καθαρά.
Η Κέρος σήμερα
Η Κέρος σήμερα είναι ακατοίκητη και καθόλου προσβάσιμη για τους παραθεριστές, λόγω των αρχαιολογικών ανασκαφών που γίνονται κατά καιρούς. Σύμφωνα με τους ντόπιους, η ενέργεια που εκπέμπει αυτό το νησί δημιουργεί αυτή την ευχάριστη διάθεση και ηρεμία που αναδύουν τα Κουφονήσια.
